حریم کابل فشار قوی برای ساخت و ساز
narvan
کابل‌های فشار قوی نقش حیاتی در انتقال برق و تأمین انرژی دارند. اما از آنجا که این کابل‌ها ولتاژ بالایی دارند، رعایت حریم مناسب برای آن‌ها بسیار ضروری است. در پروژه‌های ساخت و ساز، عدم توجه به حریم کابل‌های فشار قوی می‌تواند منجر به خطرات جدی از جمله برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی و حتی تلفات جانی شود. این راهنما به بررسی کامل حریم کابل فشار قوی و نکات مهمی که در هنگام ساخت و ساز باید در نظر گرفته شود، می‌پردازد.
تعریف حریم کابل فشار قوی
حریم کابل فشار قوی به محدوده‌ای گفته می‌شود که نباید در آن ساخت و ساز، حفاری یا هر نوع فعالیتی انجام شود. این حریم برای جلوگیری از خطرات احتمالی و همچنین حفظ سلامت و عملکرد کابل‌ها تعیین می‌شود. حریم‌های مختلف بسته به نوع کابل (زیرزمینی یا هوایی)، سطح ولتاژ و محل نصب، متفاوت است.
کابل‌های فشار قوی به دلیل ولتاژ بالا و جریان زیاد، نیازمند حریم وسیع‌تری نسبت به کابل‌های دیگر هستند. این حریم به دلیل جلوگیری از بروز خطرات جدی مانند برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی و ایجاد اختلال در شبکه برق تعیین می‌شود. در ساخت و سازهای نزدیک به کابل‌های فشار قوی، علاوه بر رعایت فاصله‌های ایمن، باید مقررات سختگیرانه‌ای نیز رعایت شود تا امکان دسترسی به کابل‌ها و انجام تعمیرات به سادگی فراهم باشد. عدم رعایت این حریم می‌تواند نه تنها خطرات جانی به همراه داشته باشد، بلکه منجر به خسارات گسترده اقتصادی و اختلال در تأمین برق منطقه شود.
انواع کابل فشار قوی و حریم مرتبط
کابل‌های فشار قوی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
۱ کابل فشار قوی هوایی: این کابل‌ها معمولاً در خطوط انتقال برق نصب می‌شوند و حریم آن‌ها بیشتر بر اساس ارتفاع کابل‌ها و فاصله آن‌ها از سازه‌ها تعیین می‌شود.
۲ کابل فشار قوی زیرزمینی: این نوع کابل‌ها در زیر زمین دفن می‌شوند و حریم آن‌ها بر اساس عمق کابل و فاصله از سایر تاسیسات و سازه‌ها مشخص می‌شود.
عوامل مؤثر در تعیین حریم کابل فشار قوی
حریم کابل فشار قوی بر اساس چندین عامل تعیین می‌شود:
• سطح ولتاژ کابل: هرچه ولتاژ بالاتر باشد، حریم بیشتری نیاز است.
• نوع کابل (هوایی یا زیرزمینی): حریم کابل‌های هوایی و زیرزمینی تفاوت‌های زیادی دارند.
• محل نصب کابل: کابل‌های نصب شده در مناطق شهری حریم متفاوتی نسبت به کابل‌های نصب شده در مناطق صنعتی یا روستایی دارند.
مقررات و استانداردهای حریم کابل فشار قوی
در هر کشور مقررات و استانداردهای مشخصی برای تعیین حریم کابل‌های فشار قوی وجود دارد. این مقررات معمولاً توسط سازمان‌های برق و انرژی یا مهندسی برق تعیین می‌شود. برای مثال، در بسیاری از کشورها، حداقل حریم برای کابل‌های فشار قوی ۶۳ کیلوولت به بالا، بین ۵ تا ۱۵ متر است. این فاصله به نوع و شرایط کابل نیز وابسته است.
خطرات‌عدم رعایت حریم کابل فشار قوی
ساخت و ساز در حریم کابل‌های فشار قوی می‌تواند منجر به وقوع حوادث جدی شود. برخی از این خطرات شامل:
• برق‌گرفتگی و آسیب‌های جانی
• آتش‌سوزی و انفجار
• خرابی تجهیزات و از کار افتادن شبکه برق
• ایجاد اختلال در خدمات عمومی
نکات مهم در رعایت حریم کابل فشار قوی در ساخت و ساز
۱ بررسی نقشه‌های شبکه برق: پیش از شروع هر گونه ساخت و ساز، نقشه‌های شبکه برق منطقه را بررسی کرده و موقعیت کابل‌های فشار قوی را مشخص کنید.
۲ استفاده از ابزارهای دقیق مکان‌یابی: برای اطمینان ازعدم ورود به حریم کابل‌های زیرزمینی، از ابزارهای دقیق مانند ردیاب‌های کابل استفاده کنید.
۳ رعایت فاصله مناسب از کابل‌های هوایی: در ساخت و سازهای نزدیک خطوط هوایی، حداقل فاصله ایمن را رعایت کنید و از هرگونه تداخل با این خطوط پرهیز کنید.
۴ مشاوره با کارشناسان برق: در صورت نیاز به حفاری یا انجام کارهای ساخت و ساز در نزدیکی کابل‌های فشار قوی، حتماً با کارشناسان برق مشورت کنید.
حریم کابل فشار ضعیف برای ساخت و ساز
کابل فشار ضعیف معمولاً برای انتقال برق در مناطق مسکونی و تجاری استفاده می‌شوند. حریم این کابل‌ها برای ساخت و ساز به دلیل سطح ولتاژ پایین‌تر نسبت به کابل‌های فشار متوسط و قوی، محدودتر است. با این حال، رعایت حریم ایمنی ضروری است تا خطرات ناشی از برق‌گرفتگی، آسیب به تجهیزات و تداخل با شبکه برق به حداقل برسد. در ساخت و سازها، باید از فاصله ایمن نسبت به این کابل‌ها اطمینان حاصل شود تا مانعی برای دسترسی به کابل‌ها و تعمیرات احتمالی وجود نداشته باشد.
حریم کابل فشار متوسط برای ساخت و ساز
کابل‌های فشار متوسط معمولاً برای انتقال برق بین پست‌های توزیع و مناطق صنعتی یا تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. حریم این کابل‌ها باید به دقت رعایت شود تا ایمنی در محل ساخت و ساز تضمین گردد. فاصله‌های ایمن تعیین‌شده براساس استانداردهای ملی و بین‌المللی مشخص می‌شوند تا از خطرات ناشی از تماس ناخواسته با کابل‌ها جلوگیری شود. علاوه بر این، هنگام طراحی و اجرای پروژه‌های ساخت و ساز در نزدیکی این کابل‌ها، مشورت با مهندسان برق و کارشناسان فنی ضروری است تا هم ایمنی و هم تداوم بهره‌برداری از شبکه برق حفظ شود.
حریم خطوط برق فشار قوی به شرح زیر است
۱٫ برای خطوط برق با ولتاژ ۶۳ کیلوولت به صورت زمینی، حریم مشخص شده برابر با ۸ متر است.
۲٫ برای خطوط برق با ولتاژ ۱۳۲ کیلوولت به صورت زمینی، حریم تعیین شده ۹ متر می‌باشد.
۳٫ در خطوط برق با ولتاژ ۲۳۰ کیلوولت به صورت زمینی، حریم مورد نیاز ۱۱.۹ متر است.
۴٫ برای خطوط برق با ولتاژ ۴۰۰ کیلوولت به صورت زمینی، حریم برابر با ۱۴ متر در نظر گرفته شده است.
۵٫ در خطوط برق با ولتاژ ۷۶۵ کیلوولت به صورت زمینی، حریم تعیین شده برابر با ۲۵ متر می‌باشد.
این حریم‌ها بر اساس استانداردهای ایمنی و الزامات فنی تعیین شده‌اند تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.
تبصره و ماده
تبصره: وزارت نیرو مجاز است در داخل و خارج از محدوده شهرها، بر اساس ضوابط فنی ابلاغی، موقعیت محلی و سایر شرایط، با اطمینان از استحکام خط، حریم هوایی را به صورت کلی یا موردی به شرح زیر تعیین کند. در این حالت، سی درصد (۳۰٪) از حریم‌های زمینی مذکور در بند (۳) قابل اجرا خواهد بود:
۱٫ برای خطوط برق با ولتاژ ۶۳ کیلوولت، حریم افقی ۳ متر و حریم عمودی ۶ متر تعیین می‌شود.
۲٫ برای خطوط برق با ولتاژ ۱۳۲ کیلوولت، حریم افقی ۴.۵ متر و حریم عمودی ۷ متر در نظر گرفته می‌شود.
۳٫ برای خطوط برق با ولتاژ ۲۳۰ کیلوولت، حریم افقی ۶.۵ متر و حریم عمودی ۸ متر تعیین شده است.
۴٫ برای خطوط برق با ولتاژ ۴۰۰ کیلوولت، حریم افقی ۹ متر و حریم عمودی ۱۰ متر تعیین می‌شود.
۵٫ برای خطوط برق با ولتاژ ۷۶۵ کیلوولت، حریم افقی ۲۰ متر و حریم عمودی ۱۵ متر در نظر گرفته شده است.
ماده ۳: در مواردی که خطوط هوایی فشار قوی از موانع طبیعی مانند جنگل، کوه و دره عبور می‌کنند و یا اعمال حریم زمینی دشوار است، به پیشنهاد شرکت برق مربوطه و تأیید وزیر نیرو، با رعایت ضوابط فنی و ایمنی، می‌توان به صورت موردی حریم‌های هوایی مذکور در تبصره بند (۳) ماده (۳) را جایگزین حریم زمینی کرد، مشروط بر اینکه دسترسی به خطوط برق و استفاده کامل از آن‌ها تضمین شده باشد.
ماده ۴: در صورتی که محدوده شهر توسعه یابد و شامل اراضی و املاکی شود که پیش از این خطوط نیروی برق با استفاده از حق حریم در آن احداث شده‌اند، وزارت نیرو و شرکت‌های برق همچنان از حق حریم بهره‌مند خواهند بود.
ماده ۵: اگر در آینده ردیف‌های ولتاژی جدیدی ایجاد شود که بین ردیف‌های ولتاژ ذکر شده در این تصویب‌نامه قرار گیرد، حریم زمینی یا هوایی آن بر اساس نزدیکترین ردیف ولتاژ بالاتر تعیین خواهد شد.
تبصره:
تشخیص و تعیین ردیف ولتاژ خطوط نیروی برق به عهده وزارت نیرو است.
ماده ۶: هرگونه عملیات ساختمانی و اقداماتی نظیر ایجاد تأسیسات صنعتی، مسکونی، مخازن سوخت، انبارداری، تأسیسات دامداری یا باغ و درختکاری در مسیر و حریم زمینی و هوایی خطوط انتقال و توزیع برق ممنوع است. تنها فعالیت‌هایی مانند زراعت فصلی و سطحی، حفظ یا کاشت درختان کم‌ارتفاع، حفر چاه و قنوات بدون استفاده از دکل حفاری، اکتشاف و بهره‌برداری از معادن، راه‌سازی و احداث شبکه آبیاری به شرطی که مانعی برای دسترسی وزارت نیرو و شرکت‌های برق به خطوط ایجاد نکند و به تأسیسات برق آسیبی وارد نکند، با رعایت ماده ۸ این تصویب‌نامه مجاز است.
تبصره ۱: تراکم و نوع درختان کوتاه با در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی منطقه و سایر شرایط توسط وزارت نیرو، پس از مشاوره با مراجع ذی‌صلاح، اعلام می‌شود.
تبصره ۲: اجرای شبکه‌های آبیاری، حفر چاه و قنوات، و ساخت راه‌ها در اطراف پایه‌های خطوط نباید در فاصله‌ای کمتر از ۳ متر از پی‌پایه‌ها صورت گیرد. بهره‌برداری از معادن نیز باید با رعایت ضوابط فنی، از جمله الزامات استقامت خطوط و در فاصله‌ای بیشتر از حریم زمینی آن خطوط انجام شود.
تبصره ۳: استفاده از مواد منفجره در مسیر و حریم خطوط برق اکیداً ممنوع است.
تبصره ۴: بخش‌هایی از بام ساختمان‌هایی که در محدوده زیر حریم هوایی و خارج از مسیر و حریم‌های زمینی و هوایی قرار دارند، باید با شیب بیش از ۴۵ درجه ساخته شوند. اگر سقف این ساختمان‌ها بیش از ۴ متر از حریم عمودی فاصله داشته باشد، رعایت این تبصره الزامی نیست.
ماده ۷: افرادی که برخلاف مقررات این تصویب‌نامه اقدام به ساخت‌وساز یا تصرف در مسیر و حریم‌های زمینی و هوایی و زیر حریم هوایی خطوط برق کنند، موظف‌اند پس از اعلام وزارت نیرو یا شرکت‌های برق، فوراً این فعالیت‌ها را متوقف کرده و به هزینه خود، آثار آن‌ها را رفع نمایند. در غیر این صورت، براساس لایحه قانونی رفع تجاوز از تأسیسات آب و برق کشور – مصوب ۱۳۵۹ – اقدام خواهد شد.
ماده ۸:
کلیه عملیات مانند راه‌سازی، کشاورزی، حفر چاه و قنوات، عبور و حمل بار و ماشین‌آلات و غیره در مسیر و حریم خطوط نیروی برق و زیر حریم هوایی توسط افراد حقیقی یا حقوقی باید با رعایت اصول حفاظتی انجام شود تا از بروز خطرات جانی و خسارات مالی جلوگیری شود. برای حفر چاه، قنوات و راه‌سازی، لازم است قبل از اقدام، از شرکت‌های برق زیرمجموعه وزارت نیرو استعلام و اجازه کتبی کسب شود. نظر این شرکت‌ها باید حداکثر تا یک ماه پس از دریافت درخواست اعلام شود.
ماده ۹: حریم کابل‌های برق در زیرزمین و زیر سطح آب به صورت افقی نیم‌متر و به صورت عمودی تا دو متر از محور کابل مطابق با ضوابط فنی وزارت نیرو و با حق دسترسی تعیین می‌شود. در مواردی که کابل با سایر تأسیسات شهری مانند تلفن، لوله‌کشی آب، فاضلاب، گاز و غیره تقاطع دارد، باید ضوابط فنی رایج شبکه انتقال و توزیع برق رعایت شود.
ماده ۱۰: رعایت حریم و ضوابط فنی مصوب خطوط نیروی برق توسط افراد حقیقی و حقوقی الزامی است. در صورتی که تأسیسات زیربنایی جدیدی مانند خطوط مخابراتی، راه و راه‌آهن، نفت، گاز، آب و فاضلاب با خطوط نیروی برق تقاطع داشته یا در حریم آن واقع شود، انجام این عملیات منوط به اخذ مجوز از وزارت نیرو یا شرکت‌های برق مربوطه است. همچنین، در مواردی که خطوط جدید برق از روی تأسیسات زیربنایی موجود عبور کند، رعایت حریم و ضوابط مربوطه با هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط الزامی است.
ماده ۱۱: برای اطلاع‌رسانی به صاحبان اراضی و املاک واقع در مسیر و حریم خطوط برق و جلب توجه آن‌ها به اجرای مفاد قانون سازمان برق ایران، وزارت نیرو یا شرکت‌های برق از طریق انتشار آگهی در روزنامه‌ها یا سایر رسانه‌های معتبر، آغاز اجرای عملیات احداث خطوط برق را اعلام می‌کنند.
ماده ۱۲:
در صورت کاهش حریم خطوط برق مطابق با این تصویب‌نامه و پرداخت غرامت به دلیل محدودیت‌های قبلی بر اساس اسناد موجود توسط شرکت‌های برق، این محدودیت‌ها به درخواست مالک و پرداخت وجه به قیمت کارشناسی روز و با رعایت مقررات مربوطه، مرتفع خواهد شد.
تبصره: اگر حریم خطوط برق که در معابر عمومی یا اراضی متعلق به دستگاه‌های عمومی، دولتی یا نیروهای نظامی و انتظامی واقع شده‌اند کاهش یابد، اراضی آزاد شده بدون دریافت هرگونه وجهی به دستگاه اجرایی مربوط واگذار می‌شود. در خصوص سایر اراضی، مطابق طرح‌های توسعه و عمران کالبدی مصوب اقدام خواهد شد.
نتیجه‌گیری
رعایت حریم کابل‌های فشار قوی در پروژه‌های ساخت و ساز نه تنها به حفظ ایمنی و سلامت افراد کمک می‌کند، بلکه از وقوع حوادث و خسارات سنگین جلوگیری می‌کند. آگاهی از استانداردها، مقررات و انجام مشاوره‌های لازم با متخصصان، گامی اساسی در کاهش خطرات مرتبط با کابل‌های فشار قوی است. سیم و کابل نوید، عرضه کننده انواع کابل فشار ضعیف و کابل فشار قوی در این محتوا به طور کامل به بررسی این موضوع پرداخت.
0